tiếng Việt: 2015

mercredi 30 décembre 2015

@ computer science

English	computer science
Français	informatique
中文	kế toán cơ khoa học 计算机科学, kế toán cơ kĩ thuật 计算机技术, tín tức kĩ thuật 信息技术
tiếng Việt	khoa học máy tính
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

từ vị tiếng Việt Internet

A/B/C/D/E/F/G/H/I/J/K/L/M/N/O/P/Q/R/S/T/U/V/W/X/Y/Z/

A
@ algorithm
@ artificial intelligence
@ at

B
@ big data
@ blog

@ browser

C
@ computer
@ computer science

D

E
@ email
@ email message

F

G

H
@ homepage, home page, index page
@ hyperlink

I
@ internet

J

K

L

M

N

O
@ offline
@ online
@ optical fiber

P

Q

R

S
@ scanner
@ software
@ spam

T

U

V
@ virus (computer)

W

X

Y

Z

@ spam

English	spam
Français	spam, courriel indésirable, pourriel (Québec)
中文	lạp sắc tín kiện 垃圾信件
tiếng Việt	spam, thư rác, thư linh tinh
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ virus (computer)

English	virus (computer)
Français	virus
中文	võng lộ nhu trùng bệnh độc 網路蠕蟲病毒, điện não bệnh độc 电脑病毒
tiếng Việt	virus
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ scanner

English	scanner
Français	scanneur, scanner
中文	ảnh tượng tảo miêu khí 影像掃描器
tiếng Việt	máy quét hình (ảnh)
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ software

English	software
Français	logiciel
中文	nhuyễn thể 軟體, nhuyễn kiện 软件
tiếng Việt	phần mềm, nhu liệu, nhu kiện
tiếng Việt (đề nghị khác)	tinh toán, lý trình
ghi chú	xem: lý trình

@ optical fiber

English	optical fiber
Français	fibre optique
中文	quang đạo tiêm duy 光導纖維, quang tiêm (giản xưng) 光纖
tiếng Việt	cáp quang
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ online

English	online
Français
中文	tại tuyến 在線, thượng tuyến 上線, tuyến thượng 線上
tiếng Việt	trực tuyến
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ offline

English	offline
Français
中文	li tuyến 離線, hạ tuyến 下線, tuyến hạ 線下
tiếng Việt	ngoại tuyến
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ internet

English	internet
Français	internet
中文	Trung Quốc đại lục: hỗ liên võng 互联网, nhân đặc võng 因特网, anh đặc võng 英特网 Đài Loan: võng tế võng lộ 網際網路 Hong Kong - Macau: hỗ liên võng 互聯網 Tân Gia Ba, Mã Lai: hỗ liên võng 互联网
tiếng Việt	internet (in-tờ-nét)
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ hyperlink

English	hyperlink
Français	hyperlien, lien hypertexte, lien web, lien
中文	siêu liên kết 超連結
tiếng Việt	siêu liên kết
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ homepage, home page, index page

English	homepage, home page, index page
Français	page d'accueil, page d'entrée
中文	thủ hiệt 首页, chủ hiệt 主页
tiếng Việt	trang nhà
tiếng Việt (đề nghị khác)	trang đầu, trang chủ
ghi chú

@ email message

English	email message
Français	message électronique
中文	điện tử tín kiện 電子信件
tiếng Việt	thư điện tử
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ email

English	email
Français	courrier électronique, courriel, e-mail, mail ou mél
中文	điện tử tín tương 電子信箱, điện bưu (giản xưng) 電郵
tiếng Việt	hộp thư điện tử, email
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ computer

English	computer
Français	ordinateur, calculateur
中文	kế toán cơ 計算機, điện não 电脑
tiếng Việt	máy tính, máy tính điện tử, máy điện toán
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ browser

English	browser
Français	navigateur, fureteur (Québec), butineur, brouteur, arpenteur, fouineur, explorateur
中文	võng hiệt lưu lãm khí 网页浏览器
tiếng Việt	trình duyệt web, trình duyệt
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

@ blog

English	blog
Français	blog, blogue, cybercarnet, bloc-notes
中文	Trung Quốc đại lục: bác khách 博客, võng chí 网志 Đài Loan: bộ lạc cách 部落格, võng chí 網誌 Hong Kong - Macau: võng chí 網誌 Tân Gia Ba, Mã Lai: bộ lạc cách 部落格, võng chí 網誌
tiếng Việt	blog
tiếng Việt (đề nghị khác)
ghi chú

mardi 29 décembre 2015

nhân đọc hai chữ "triều cường", suy nghĩ về cách tạo từ mới trong tiếng Việt

Hôm qua có người gửi cho xem bản tin mới trên trang báo web www.nguoi-viet.com (1):

Cuối năm, dân Sài Gòn lại khốn khổ vì ‘triều cường’
Saturday, December 12, 2015 5:29:20 PM

Lần đầu mới đọc tới hai chữ "triều cường". Nhưng xem nhan đề bài báo và tấm hình kèm theo thì ai cũng hiểu ngay ý nghĩa hai chữ này rồi: chuyện nước lụt đây thôi.

Vì những biến thái "không bình thường" nhận thấy trong tiếng Việt, nhất là từ 1975 trở đi, thử tìm xem hai chữ này từ đâu đẻ ra.

Hai chữ "triều cường" không tìm thấy trong những từ điển tiếng Việt nào cả. May thay, mở đầu bản tin trên, người viết báo đã giải thích như sau: “Triều cường” là tên mà nhà cầm quyền và người dân dùng để gọi hiện tượng nước thủy triều từ biển đổ ngược lại các con sông khiến mực nước dâng cao bất thường gây cảnh lụt lội.

Giải thích này (chưa được chính xác cho lắm) giúp người đọc hiểu nghĩa một từ mới, nhưng không cho biết cách cấu tạo từ đó ra sao.

Vấn đề tạo từ mới trong tiếng Việt, lâu nay vẫn chưa có giải pháp dứt khoát.

Thường thường, cấu tạo một từ mới là để diễn đạt một khái niệm mới về: khoa học, kĩ thuật, kinh tế, nhân văn, v.v.

Cấu trúc của hai chữ "triều cường" tuân theo một trong hai cách thường dùng (*) để tạo chữ mới trong tiếng Việt, đó là:

a) mượn y hệt Hán ngữ, hoặc

b) viết lại Hán ngữ theo ngữ pháp tiếng Việt.

(*) chú ý: nhưng còn có nhiều cách khác nữa.

Theo cách thứ nhất, thì ta viết: "quốc gia", "chính quyền", "dân chủ", "độc lập", "tự do", v.v. Nghĩa là giống hệt như chữ Hán; cái khác nhau chỉ ở kí hiệu dùng viết chữ và âm đọc. Chẳng hạn: tiếng Việt "dân chủ", tiếng Hoa 民主 (mín zhǔ).

Theo cách thứ hai, chẳng hạn, trong tiếng Việt có những từ như: "thủy triều", "thạch tín", "điện thoại di động", v.v. Trong khi đó người Tàu viết: "triều thủy" 潮水, "tín thạch" 信石, "di động điện thoại" 移動電話, v.v.

Cũng như vậy, theo cách thứ hai, từ tiếng Việt "triều cường" (có lẽ) đẻ ra từ tiếng Tàu "cường triều" 強潮.

Chính hai chữ Hán "cường triều" 強潮 này cũng không tìm thấy trong những từ điển Hán ngữ thông dụng, chứng tỏ đây cũng là một từ chuyên môn (về khí tượng) mới xuất hiện từ khoảng hai chục năm nay, có lẽ do nhu cầu mới về vấn đề "khí hậu biến đổi" (changement climatique) (2) trên trái đất, đã và đang gây ra thiên tai lụt lội, bãi biển bị chìm lún, v.v. khắp nơi trên thế giới (3).

"cường triều" 強潮

Đến đây, người ta tự hỏi tại sao không tìm cách nói dễ hiểu hơn một chút cho người dân Việt, thay vì cứ một mực chạy theo tiếng Tàu?

Chẳng hạn, về hai chữ "tham quan", năm 2009, đã có người đặt câu hỏi trên mạng Internet: "Thăm quan" hay "tham quan"? Khi cả đoàn đi du lịch, thăm viếng đâu đó thì ghi lên xe dòng chữ, ví dụ: "Đoàn tham quan thủ đô". Vậy gọi là "thăm quan" có được không? Còn ghi như câu này người ta cứ nghĩ là: "Đoàn quan tham thủ đô!" (4)

Cũng thế, trên trang https://vn.answers.yahoo.com còn có câu hỏi sau đây: "Triều cường là gì vậy ta?" (5)

Nhân đây, xin nói thêm về mấy vấn đề tạo từ mới trong tiếng Việt ngày nay.

Người ta nhận thấy có rất nhiều "từ mới" theo cách thứ nhất trên đây — nghĩa là mượn y hệt Hán ngữ, đem áp đặt vào trong tiếng nói người dân kể từ 1975.

Có 2 trường hợp chính sau đây:

a) hoặc là những "từ mới" này bức bách thay thế những từ ngữ tương đương có sẵn ở miền Nam cũ. Thí dụ: "ca từ" thay cho "lời ca", "đăng kí" thay cho "ghi tên", "ghi vào sổ"..., "X-quang" thay cho "quang tuyến X" (người miền Nam thường nói nôm na hơn nữa: "rọi kiếng"). Làm như vậy, thử hỏi có ích gì cho dân? Nếu không chỉ là một cách xóa bỏ "tàn dư" của chế độ cũ.

b) hoặc để củng cố chế độ "mới" (40 năm rồi!), Nhà nước Việt Nam đã rập khuôn theo cộng sản Trung Quốc và áp đặt những từ ngữ "chết người", như: hộ khẩu, cải tạo, xã hội chủ nghĩa, v.v.

Chú thích:

(1) http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/templates/viewarticlesNVO.aspx?articleid=219069&zoneid=310
(2) http://www.cop21paris.org/a-propos/cop21
(3) http://www.chinabaike.com/article/316/334/2007/2007022054353.html
(4) http://vn.answers.yahoo.com/question/index?qid=20091112015250AAvZm1x
(5) https://vn.answers.yahoo.com/question/index?qid=20081119184703AAM0SOq

tiếng Việt

Rechercher dans ce blog