từ điển

Muốn học hiểu tiếng Việt ngày nay, kể cũng là khó. Vì nước ta chưa có được một bộ từ điển làm tiêu chuẩn, tương đương với một Dictionnaire Robert của Pháp, hay một Oxford Dictionary của Anh, chẳng hạn.

Lấy một thí dụ: từ "xử lý" không tìm thấy trong Việt Nam Tự Điển (1931, Hội Khai Trí Tiến Đức). Đại Nam Quấc Âm Tự Vị (1895, Huình Tịnh Của) ghi: "Xử lý: Cứ lý luật mà giăng thằng, không tây vị.". Trong Đại từ điển Tiếng Việt (1998, Nhà xuất bản Văn Hóa Thông Tin), có từ này. Nhưng các định nghĩa còn thiếu sót, không ghi đủ vài nghĩa thông dụng của từ này. Xem trang xử lý.

photo Internet

Ngoài ra, trong một từ điển làm tiêu chuẩn, cũng cần ghi cả nguồn gốc mỗi từ, thời khoảng xuất hiện của nó. Hai điểm này rất quan trọng.

Điểm thứ nhất,  đối với thí dụ từ "xử lý" (với những nghĩa mới từ 1975 ở miền Nam cũ), người đọc phải biết từ "xử lý" là mượn tiếng Hoa, chứ không phải là thứ tiếng "truyền thống" quen gọi là "Hán Việt", như người ta lầm tưởng.

Điểm thứ hai, người đọc phải biết từ "xử lý" chỉ bị áp đặt trên cả nước sau 1975. Điều này giúp cho người đọc biết được trong thời khoảng, hoàn cảnh nào một từ đã xuất hiện.

Ở bên Pháp, mỗi năm trước mùa khai trường, người ta đều có những ấn bản mới cho những từ điển Larousse, Robert, v.v., được học sinh dùng làm mẫu mực.  Đó cũng là dịp để báo chí, đài truyền hình bàn tán về những từ mới được đưa vào từ điển. Người ta cũng nói tới một số từ bị loại bỏ khỏi từ điển, vì chúng đã rơi vào quên lãng.

Như vậy, từ "xử lý" sẽ được ghi như sau, trong một Từ Điển Tiếng Việt Diên Hồng, ấn bản năm 2xxx:

xử lý

{Hán Việt, thời khoảng xuất hiện ???, gốc tiếng Hoa 處理, thời khoảng xuất hiện ở miền Nam 1975}

(Động từ) 1. Nghĩa là ... 2. Nghĩa là ... 3. Nghĩa là ... Thí dụ: ...

Và hy vọng, vào một năm không xa, mục từ này sẽ biến mất khỏi từ điển. Hay có thêm ghi chú như sau: "Từ Hoa ngữ này, bị áp đặt từ 1975, nhưng ngày nay đã không còn bị lạm dụng nữa".